Sahabe nedir ve kimlere sahabe denir , Ashab tanımı nedir , Ashabı Kiram nedir?

İslam alimleri tarafından yapılan sahabe tanımlarında bazı farklılıklar görülür. Bu da onlardan her birinin değerlendirmesine esas aldığı ölçüden kaynaklanmıştır. Ancak mevcut tanımların özü şöyle ifade edilebilir.

“Sahabe, Peygamber Efendimiz Hz. Muhammet (sav) ile mümin olarak karşılaşan ve mümin olarak ölen kimsedir.” Dinbilgi.com

O’nunla az veya çok beraber bulunmuş olan, hadis rivayet eden veya etmeyen, O’nunla bir savaşa katılan ve katılmayan, sadece görmüş olup O’nunla oturmayan veya bir engelden dolayı görmeyenler de bu tanımın kapsamına girmektedir. Bir hadis-i şerifte İslam ümmetinin en hayırlı neslinin Asrı saadet dediğimiz Peygamber asrında yaşayan müslümanlar (yani ashab) olduğu haber verilmiştir.

Ayet ve hadislerde çeşitli vesilelerle övülen, tezkiye edilen ve hatta bir kısmı hayatta İken Cennetee girecekleri müjdelenen bu örnek nesil, erkeğiyle kadınıyla, büyüğüyle küçüğüyle, top yekün hepsi Peygamber (s.)’den öğrendikleri bilgileri bıkmadan usanmadan, bir ibadet şevki ile sonraki nesillere aktarmışlardır. Kuran ayetlerinin nüzul sebeplerini, (esba-bun-nuzul) hadis-i şeriflerin söyleniş sebeplerini (esbâbu’l-vünıd), Peygamber (s.)’in bütün ayrıntısıyla icraatını ve daha nice incelikleri ashab nesli sayesinde Öğrenilmiştir. Bütün bunların da ötesinde, hayatın gerçekleri içindeki yaşanan İslamı ancak ashabın şahsında görme imkanına kavuşabiliyoruz. Bu yüzdendir ki, müslümanlar dinlerini kendilerine artıksız, eksiksiz intikal ettirmiş bulunan ashabı hep hayırla ve hürmetle ana gelmişlerdir.

Sahabe efendilerimizin sınıflandırılması nasıl yapılır?

İslâm dünyasında Peygamber (s.)’in hayatı çeşitli ilim dallarınca çeşitli yönlerden ele alınıp İncelendiği gibi Ashab’ın hayatı da değişik yönlerden araştırılmıştır. Mesela, bazı eserlerde görülen şahabı tarifi, hadis rivayetinde ashabın değeri, az veya çok sayıda hadis rivayet edenler bilgin sahabeler. Veya şair sahabeler, sahabelerin yerleştikleri ve vefat ettikleri yerler, ashab’ın kendi aralarında derecelendirilmesi, Ehli Suffe, Ehli Bedr müellefe-i Kulub gibi başlıklar bunların bir kısmıdır.

Kaç tane sahabe vardır?

Ashabın sayısı hakkında verilen rakamlar muhtelif olmakla beraber, Veda Haccı sırasında Peygamber (s.a.v)’in, Arabistan’ın çeşitli bölgelerinden gelen yüz kırk bin kadar sahabeye hitab ettiği bildirilmektedir. Bu rakama bunlardan daha fazla olan ve o yıl hacca iştirak etmemiş müslümanları da katarsak aşağı yukarı ashabın sayısı hakkında bir kanaat elde ederiz.

Sahabe olmanın şartı nedir?

Bir insanın sahabe olup olmadığı şu yollardan biriyle anlaşılır:

1- Sahabe olduğu tevatür yoluyla sabit olur; Zaten bu konuda ünlü bir hadis te vardır: “Ashabım gökteki yıldızlar gibidir, hangisine tabi olursanız sizi hidayete götürür.”

2- Hadis kitaplarında şöhret ve yaygınlık yoluyla bilinir.

3- Tezkiyesi kabul edilen bir tabii veya sahabelerden birinin filanca sahabedir şeklinde rivayette bulunması ile bilinir.

4- Adaleti ve yardımseverliği sabit ise, “ben sahabeyim” demesiyle bilinir.

Sahabe ile alakalı en önemli konulardan biri de ashabın adaleti meseledir; Bazı fikirleri tartışmalı gruplar hariç tutulursa, Ehl-i Sünnetin, Ashabın tamamının adil olduğunda ittifakı vardır. Kur’ân-ı Kerim’deki şu ayetler, ashabın adil olduğuna delil gösterilmiştir: Fetih; 18, Tevbe; 100, Enfal; 64, Haşr; 8-9, Fetih; 29, Tevbe; 117-118

“Ashabı Kiram adildir” sözünden ne anlam ifade eder?

“Ashabı Kiram adildir” sözüyle kastedilen şudur: Sahabelerin hepsi, Resulullah (sav) adına yalan söylemeyecek, ona ait olmayanı ona nispet etmeyecek bir vefa ve takva sahibidirler. Sahabenin adil olduğunu kabul etmemiz bizi onlardan sonrakilerde olduğu gibi rivayetlerinin kabul edilmesi için, durumlarını araştırmak gerekmediği, sonucuna götürür.

Ashabın İslam için sosyolojik Önemi, onların ilk İslam toplumunun ve ümmetin ilk üyeleri ve kurucuları olmaları noktasında toplanır. Her sahabenin İslam’a kattığı renk, daha sonraki yüzyıllarda çeşitli İslam toplumlarında “örnek” olarak kabul edilerek İslam’ın tarih içindeki şekillenmesine etkide bulunmuştur.

Gülşehri Medine’den Sevgilerimle

Medine, Suudi Arabistan

Haziran 2021  Süleyman KILIÇ